At Santucci vdiq të dielën, më 4 korrik 2021, pas një sëmundjeje të gjatë dhe disa operacioneve që ai duroi pa u ankuar.
Tre ditë më vonë ai do të kishte mbushur 91 vjeç.
Patëm një takim të martën për të festuar ditëlindjen e tij, por nuk ishte e mundur.
E kishim parë njëri-tjetrin të premten. Ai vuante dhe ishte i dobët, por i kthjellët dhe i qetë. Ai e kuptoi se do të ishin ditët e tij të fundit.
Ai u kujdes në mënyrë të mrekullueshme nga konferncat e tij që e mbështetën dhe e shoqëruan në këtë moment të vështirë.
Një gjë që më goditi shumë është se, disa orë pas funeralit të saj, motra Maria Cafarra, një murgeshë e mrekullueshme kanosiane që i dha hua apostolatit të saj në qytetin e Krujes për shumë vite, me përkushtim të pazakontë, ndërroi jetë.
Motra Maria ishte një bashkëpunëtore e palodhur e At Santuccit për shumë vite dhe një referencë e rëndësishme për të. Ajo ishte një grua e shkëlqyer, e thjeshtë, e mençur, gjithmonë e gëzuar, me një buzëqeshje rrezatuese që komunikonte dashurinë e krishterë. E shoqëroi në Meshë, i katekizuar, kujdesej për besimtarët dhe në veçanti për të sëmurët me ndjeshmëri të madhe. Ajo ishte shumë e pëlqyer.
Për disa kohë ajo vuante nga një sëmundje e rëndë e frymëmarrjes që mbante me dorëheqjen e krishterë.
Nuk mund të mos mendoja se at Santucci, menjëherë pas funeralit të saj, shkoi ta merrte për të shkuar me të tek Ati, duke e çliruar nga vuajtjet që po vuante.
Testamenti
Më poshtë do të hartohet nga Ati dhe një letër drejtuar njërit prej eprorëve të tij, ku ai përmblodhi fazat më të rëndësishme të jetës së tij.
Këto dokumente janë të dyja të rëndësishme, për mendimin tim, sepse dokumentojnë thjeshtësinë e pasur të Atit. Nuk ka retorikë në letër, por vetëm fakte të zhveshura. Vullneti është thelbësor, madje shumë.
Nuk ka asnjë shenjë të vetë-festimit apo retorikës.
Dëshira e vetme që ai komunikon me vendosmëri të ankthshme është të varroset në varrezat e Arameras, pranë një prej kishave të para që ai rindërtoi dhe nga të cilat ai ishte prifti i parë i famullisë.
Atij i interesonte shumë.
Ai e përsëriti me dhjetëra herë tek ne, miqtë e tij, ai ishte kujdesur që të merrte një opinion pozitiv nga Peshkopi i Tiranës dhe murgeshat e klonuara që kohët e fundit e kanë transformuar vendin e bukur në një manastir të lulëzuar, në kënaqësinë e madhe të At Ernestos.
Ne ishim gati menjëherë pas vdekjes së tij për të transferuar trupin në Shqipëri, me lejen e të afërmve dhe eprorëve.
Për fat të keq, nuk ishte e mundur. Eprorët e At Santuccit preferuan ta varrosnin në varrezat e Castel Gandolfo.
Shumë keq! Mijëra shqiptarë të cilëve ai administroi sakramentet do t'i luteshin me kënaqësi në varrin e tij, duke mbajtur gjallë kujtimin e tij.
I dashur Atë,
Dua të të hap shpirtin, të bëj, siç ishte zakon, një llogari ndërgjegjeje.
Pas studimeve dhe ordinimit priftëror, më dërguan në Napoli, në Institutin Pontano, një shkollë ku isha mësues italian dhe baba shpirtëror.
Në ato vite u bëra i vetëdijshëm për realitetin e kriminalitetit të të miturve, fillova të vizitoja djemtë e mbyllur në burgun e të miturve dhe më pas, me bekimin e Kardinalit dhe me miratimin e eprorëve, hapa një komunitet-strehim në një zonë të Napolit, të quajtur "Quartieri Spagnoli".
Këtu, për rreth 10 vjet, kam pritur stragglers, pa familje... Pastaj droga filloi të qarkullojë. Pasi komuniteti u mbyll, hapa, në një zonë jo shumë larg Napolit, një komunitet për shërimin e të droguarve.
Pas disa vitesh ia dorëzova punën një grupi laikësh të stërvitur mirë.
Dukej se gjithçka kishte mbaruar, por më pas Providenca më hapi një rrugë të re: Shqipërinë. Isha një nga të parët që u ktheva në atë vend, ku kalova më shumë se 20 vjet, duke katekizuar, pagëzuar dhe rindërtuar kishat.
Në moshën 80-vjeçare u ktheva në Itali. Pas disa vitesh në Gesù të Romës si rrëfimtar, u transferova në Gesù të Napolit, përsëri si rrëfimtar, një ministri e ndërprerë periodikisht nga operacione të ndryshme. Dhe pastaj këtu...
Çuditem me kaq shumë dhurata të marra nga Zoti.
Të jesh me të fundit, me të margjinalizuarit, me "të refuzuarit" ishte një hir i madh!
Tani po përgatitem për takimin përfundimtar me Zotin Jezus.
Kur të vijë koha për vdekjen time, është dëshira ime për t'u varrosur në Shqipëri, në një varrezë të vogël në fshatin Arameras ku kam punuar për shumë vite dhe ku tani ka një manastir murgeshash të veshura.
Dua të jap një dëshmi përfundimtare të dashurisë, duke u përzier me të vegjlit dhe të varfërit, në besimin në jetën e përjetshme dhe në Ringjalljen.
Fola për këtë me Kryepeshkopin e Tiranës dhe ai është i kënaqur me zgjedhjen time.
Disa nga miqtë e mi janë në dispozicion për të më shoqëruar në këtë udhëtim të fundit.
I dashur Atë Superior, ju falënderoj paraprakisht për gjithçka që do të bëni për mua.
E jotja, në Krishtin
At Ernesto Santucci S.J.